Een bijdrage van Laura Melenhorst:
Mijn uitdaging is – al heel erg lang – het niet meer bang zijn voor dingen waar ik nu doodsbenauwd van word. Bijvoorbeeld mijn angst voor hoogtes of die dikke spin in de hoek. Maar ik struggle ook met dingen die me vaak keihard raken, zoals mijn angst om te falen of om belangrijke beslissingen te nemen.
In deze interviewreeks ga ik op zoek naar mijn durf. Want wat is durf eigenlijk? Kan het ik uitdagen? In dit eerste interview onderzoek ik hoe durf werkt in ons brein. Hoe werkt angst en hoe kom ik ervan af? Ik vraag het aan Rosanne Warmerdam, neuropsycholoog en ondernemer.
Rosanne zet meteen de toon: ‘Durf is géén emotie. Het gaat vaak gepaard met angst en dát is natuurlijk wél een emotie! Dit is een emotie die zich vaak uit in een lichamelijke reactie. Het bekende verhaal van vechten, vluchten of bevriezen. Het brein is voor mij niet een opzichzelfstaand ding. Lichaam en geest zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden en oefenen constant invloed op elkaar uit.’
Alles staat dus met elkaar in verbinding. Waar zit angst in je brein?
‘Hoewel nog niet bekend is hoe angst precies werkt in het brein is het wel zeker dat de amygdala daar een grote rol in speelt. De amygdala bevindt zich diep in het brein, ongeveer in het midden, en koppelt ervaringen van onze zintuigen aan emoties. Daarnaast speelt ook de prefrontale cortex, het voorste gedeelte van het brein, een belangrijke rol bij angst. Ons brein heeft namelijk hele handige feedbackmechanismen ingebouwd. Als een emotie wordt geactiveerd is er altijd iets dat het weer remt zodat het niet uit de klauwen loopt. Heb je bijvoorbeeld een angststoornis, dan kunnen deze gebieden overactief zijn en is er geen goede ‘rem’. Op het moment dat je dan angst ervaart werkt het mechanisme om deze angst te remmen niet meer. De prefrontale cortex is erg goed ontwikkeld bij mensen, er is geen ander wezen op deze planeet bij wie die frontale cortex zo ontwikkeld is als bij ons!’
Wij blinken dus uit in onze emoties onderdrukken?
‘Precies! Je ziet bijvoorbeeld ook dat kinderen veel meer durven, omdat ze dat gevoel van angst nog niet hebben ontwikkeld. Kijk maar naar al die YouTube-challenges waar pubers aan meedoen. Zij kunnen vaak de consequenties van zoiets nog niet goed inschatten. En verder waren er nog de bekende mannen van Jackass. Het zou wel eens kunnen dat dit soort volwassen adrenalinejunkies een kleine amygdala hebben.’
Ik voel heel vaak een emotie in mijn lichaam. Angst zit bijvoorbeeld in mijn maag en verdrietig voel ik heel sterk ik mijn keel. Hoe werkt zoiets?
‘Die amygdala geeft, onder anderen, moleculen van emotie af. Die geven de sensatie af in ons lichaam die hoort bij de emotie uit je brein. We hebben ook een heel bijzonder ‘tweede brein’: onze darmen. De darmen hebben een onwijs goed zenuwstelsel ontwikkeld en staan ook heel erg in contact met elkaar. Daarom voelen we zo vaak angst in onze onderbuik, of ervaren we een onderbuikgevoel.’
‘Daarnaast zijn we als mens in staat om continu nieuwe verbindingen te maken in onze hersenen. Dat noemen we neuroplasticiteit. Dat werkt zo: hersencellen maken verbindingen met elkaar in het brein. Hoe vaker die cellen met elkaar communiceren, hoe sterker die verbinding wordt. Oftewel: hoe vaker je iets herhaalt, hoe makkelijker de respons is. We zijn dus in staat om ons eigen brein te beïnvloeden: er is dynamiek mogelijk in waar we bang voor zijn en hoe we daarop reageren.’
Heeft mijn leefomgeving ook invloed heeft op hoe angstig ik ben?
‘Absoluut! Er is door National Geographic onderzoek gedaan naar de blue zones – dit zijn vijf plekken op aarde waar mensen het oudst worden en het gelukkigst zijn. De inwoners hebben bijna geen angststoornissen en zelden last van depressie. Dit heeft alles te maken met lifestyle, cultuur en leefomgeving. Eén van die plekken is nota bene in Amerika. Ik denk altijd maar zo: als ze het daar kunnen… haha!’
Als het een kwestie van levensstijl is, heb je dan nog tips hoe ik tot rust kan komen als ik bang ben?
‘Mijn advies zou zijn: leer jezelf aan om kwalitatief goed te ontspannen. Bijvoorbeeld door meditatie. Daar krijg je een goed ontwikkelde cortex van en dit zorgt ervoor dat je angst kan laten wegebben. Ademhaling is daarbij het toverwoord. Je ademhaling staat sterk in verbinding met je zenuwstelsel. Het zenuwstelsel is op te delen in twee systemen: een activerend en remmend systeem. Als we gestrest zijn wordt het activerende systeem extra actief, rustig ademhalen kan ervoor zorgen dat ook het remmende zenuwstelsel weer wordt geactiveerd zodat de balans wordt hersteld. Focus je daarbij vooral op de uitademing. Inademen kost simpelweg veel energie. Bij uitademen moet je wel ontspannen.’
Kan ik er dan ook voor zorgen dat ik meer ga durven?
‘Je brein ziet geen verschil tussen wat er echt gebeurt en wat je denkt dat er gebeurt. Je kan angst dus heel makkelijk oproepen door alleen aan iets naars te denken. En andersom kan je ook positiviteit oproepen.’
‘In Scandinavië is daar een mooi onderzoek naar gedaan. Tientallen mensen werden in drie groepen gedeeld. Het doel van het experiment was spieren kweken. De eerste groep ging drie keer per week naar de sportschool en trainde zich suf, groep twee deed een visualisatie van dezelfde oefeningen maar bewoog dus niet echt, en de derde groep deed helemaal niets. Uiteindelijk hadden de eerste en de tweede groep bijna evenveel spieren gekweekt! Je brein ziet dus geen verschil tussen werkelijkheid en onze gedachten.’
Zijn er eigenlijk dingen die jij niet durft?
‘Professioneel gezien – zolang het in lijn ligt met mijn visie – denk ik het niet. Er zijn wel dingen die ik spannend vind. Ik vind het bijvoorbeeld spannend om slecht voorbereid voor een groep te staan. Met kennis komt verantwoordelijkheid vind ik, daarom probeer ik altijd voorzichtig te zijn met de informatie die ik deel.’
Waar heb je het meest voor moeten durven in je carrière?
‘Het hardop uitspreken van mijn dromen – een soort uit de kast komen – om het te durven uitdragen.’ De opzet van mijn bedrijf is heel spontaan ontstaan. Uiteindelijk ben ik vijf jaar geleden begonnen met ondernemen en mijn partner en broer zijn dit jaar aangesloten. We hebben heel veel tijd gestoken in onze visie. Wanneer je dan uiteindelijk naar buiten brengt wat je gaat doen en heel veel mensen kunnen daar iets van vinden, dan is dat best spannend. Maar tot nu toe gaat het fantastisch!’
Wat vind jij van het mantra ‘Durf te falen’?
‘Ik denk dat als je iets durft je sowieso al iets hebt overwonnen. Dan kan je eigenlijk al niet meer in falen. Het resultaat kan wel anders zijn dan je had verwacht. Maar je hebt het wel gedaan, dus je hebt iets overwonnen. Ik zou het dus eerder interpreteren als Durf te doen. Ik zou zelf ook nooit het woord falen gebruiken. Het resultaat is nooit te voorspellen en er zijn vaak zoveel factoren bij betrokken.’
