Als je wordt getroffen door een crisis, staat plotseling alles op losse schroeven. Wat voor crisis het ook is, het dwingt je tot een harde reset. Intuïtief wil jij je vasthouden aan wat je hebt. In een crisis heb je geen controle meer, waardoor je niet goed kunt beslissen wat je moet doen. In vijf fases neem jij de regie weer in handen. Dat geeft rust in je hoofd, nieuwe mogelijkheden, en handvatten om goed uit die crisis te komen.
Fase 1: Crisis dwingt tot een harde reset
Iedere crisis doet één ding heel effectief: het brengt je in één klap tot stilstand. Terwijl jij verstomd naar lucht hapt, komt jouw afweermechanisme op gang. Dit herken je aan typerende gedachten zoals dit kan niet waar zijn en hoe kan ik ooit uit deze crisis komen. Daarmee probeer je betekenis te geven aan wat er gebeurt. Deze gedachten bepalen voor een belangrijk deel hoe je de situatie ervaart en in welke mate je er door uit het lood raakt.
Fase 2: Er is geen nooduitgang en het is óók niet eerlijk
Na een poosje begint het besef door te dringen dat die nooduitgang niet bestaat, en dat crisis niet doet aan eerlijk. Op dat moment treedt vaak een volgend mechanisme in werking: behoudende bescherming. Je herkent dit beschermingsmechanisme aan typerende neigingen zoals het eigen hachje redden, de boel op slot, ontkennen dat het is zoals het is; en blijven zitten waar je zit.
Je wilt er niet aan. Deze neiging is een menselijke reflex. Niks mis mee, als je er maar niet in blijft hangen en blijft klagen. Gebruik deze fase als springplank naar de volgende fase: snappen dat je het niet wilt maar dat het toch zo is.
Fase 3: Erken de shit
Door te constateren dat het is zoals het is maak je ruimte voor je werkelijke bezorgdheid: wat betekent deze crisis voor je gezondheid, voor het welzijn van je dierbaren, voor je werk en alles wat op het spel staat?
Je hoeft die bezorgdheid niet weg te drukken, het is er gewoon. Druk je hem weg, dan wordt hij onderhuids groter en groter en krijgt je bezorgdheid controle over jou. Dat draai je liever om! Door je bezorgdheid te erkennen en te verdragen breng je hem naar normale proporties en kun jij door.
Fase 4: En door… maar niet overhaast
Je hebt nu ruimte voor de vraag: En nu dan? Je brein gaat oplossingen bedenken voor jouw crisis-probleem. Doe dit niet te snel, dat kan een valkuil zijn. Bedenk geen oplossing voordat je het probleem goed in beeld hebt. Of je oplossing is wél relevant maar lost het probleem slechts gedeeltelijk of tijdelijk op, waardoor je jezelf van de regen in de drup helpt en je het probleem eigenlijk alleen maar uitstelt.
Stel eerst eens vast:
- Wat is eigenlijk het probleem aan het probleem?
- Wat is daar voor jou het allerergst aan?
- Wat staat er precies op het spel?
- Welke waarde wordt er bedreigd? Geen financiële waarde, maar waarden zoals vrijheid, gezondheid, zelfbeschikking …
De vruchtbare keerzijde van crisis
Is de waarde die op het spel staat ook een kernwaarde voor jou? Zowel het antwoord ja als nee, geven je allebei een kans:
- Ja, het is een kernwaarde. Dit besef maakt een oerkracht in je los om je best mogelijke oplossing te bedenken om deze waarde veilig te stellen. De crisis zorgt er dus voor dat je groeit en jezelf verbetert.
- Nee, het is geen kernwaarde. Je was dus vóór de crisis al de verkeerde kant op aan het rennen. De crisis biedt je nu een harde reset aan, op een presenteerblaadje. Vanuit die reset kun je verkennen naar welke verandering je, eigenlijk al veel langer, verlangt.
Fase 5: Benut de crisis
Dankzij de crisis leer je dus heel veel en verkrijg je waardevolle inzichten. Daardoor krijg je vertrouwen dat jij hier goed uit gaat komen. Dat vermindert je stress en vergroot je autonomie, waardoor je goed kunt nadenken en betere keuzes kunt maken. Je stelt jezelf in staat om een situatie waarin plotseling en ongevraagd alles op losse schroeven komt te staan, te herkennen als een veranderingsmoment. Grijp die kans en maak kloppende keuzes. Keuzes die reflecteren wat jij koestert.
