“Mooie tekening hoor.” “Wat heb je dat goed gedaan.” “Wat kan je al goed klimmen!” Ik wil mijn kinderen graag positief opvoeden en ze zelfvertrouwen geven door ze complimenten te geven. Maar het boek Het Winnaareffect van Ian Robertson gaf mij een hele andere kijk op deze complimentjes. De valkuil is namelijk om te veel complimenten te geven voor prestaties.
Prestaties versus inzet
Robertson stelt dat je je kinderen door complimenten vooral leert dat prestaties belangrijk zijn. Hun inzet en hoeveel plezier ze erin hebben wordt vervolgens ondergeschikt, terwijl dat juist zo belangrijk is. Zo blijkt uit onderzoek dat brugklassers die verschillend denken over de relatie tussen inzet en resultaat, heel verschillend presteren in de jaren erop. De groep die inzet ziet als belangrijkste bron van prestaties scoren vele malen beter dan de groep die vindt dat intelligentie de hoogte van je cijfers bepaalt. Het is dus belangrijk kinderen te laten inzien dat hun inzet veel waardevoller is dan het aangeboren talent.
Voor mij was het even wennen, maar ik zeg nu veel vaker tegen mijn kinderen: “Als je het blijft proberen lukt het bijna altijd” of “wat heb je goed je best gedaan zeg” of “wat fijn dat je zo’n plezier hebt in het tekenen.” Het wordt voor kinderen daardoor ook veel eerlijker. Het maakt niet uit hoeveel talent ze hebben, als ze maar inzet tonen.
Jezelf belonen voor je inspanning
Het geheel leidde ook tot zelfreflectie. Hoe vaak beloon ik mezelf voor het resultaat? “Yes, weer een persoonlijk record gelopen” of “yes gewonnen.” Hoe zit dit bij jou? En waarom belonen we ons zelf niet veel meer voor de inspanning? Dat je voor een wedstrijd of optreden zegt: “Yes, ik heb mijn doel gehaald, want ik heb er hard voor getraind of gerepeteerd. Nu ga ik mijn best doen en hoe ik vervolgens presteer is van minder belang.”
Uitdagende doelen en er hard voor werken
Ondanks dat het belangrijk is jezelf te belonen voor je inzet, liet Robertson mij ook inzien dat het stellen van doelen net zo belangrijk is. Het halen van doelen geeft een stoot dopamine in je brein en dat geeft een gelukkig en voldaan gevoel. Nu kan je doelen stellen die makkelijk te halen zijn, maar dat geeft veel minder voldoening en dopamine. Doelen die weer onrealistisch zijn zullen vooral frustratie geven. Je zal het immers meestal niet halen. Het is dus de kunst om uitdagende doelen te stellen en er hard voor te werken. Als je het doel haalt vergroot je je kans op succes bij een volgend doel. En dan komen we toch weer uit bij prestatie.
