Zoals je kon lezen in mijn vorige blog ‘Wat betekent succes voor jou?’ is echt geluk niet buiten jezelf te vinden. Waarom ben je geneigd geluk buiten jezelf te zoeken?
Om deze vraag te beantwoorden, neem ik je mee terug naar het begin, toen je geboren werd. Als baby heb je een zuiver hart zonder pijn. Je bent volledig afhankelijk van je verzorgers. Door te huilen probeer je aandacht te krijgen voor primaire levensbehoeften zoals eten, warmte en liefde.
Niet oké
Hoe goed je verzorgers deze taak ook op zich nemen, ze zijn niet altijd in staat om je te geven wat je echt nodig hebt. Je komt erachter dat je liefde en aandacht krijgt zolang je bijvoorbeeld niet vies wordt, binnen de lijntjes kleurt, goed presteert op school. Scoor je buiten de norm dan lijkt het of je niet goed genoeg bent. Op een dieper niveau ontwikkel je de overtuiging dat je niet helemaal oké bent zoals je in essentie bent.
Muurtje om je hart
Deze negatieve overtuigingen over jezelf zetten zich in je hart vast. Je voelt de pijn van het niet goed genoeg zijn liever niet. Daar leer je een trucje voor. Onder leiding van je verstand bouw je een muur waar je pijnlijke ervaringen achter verstopt en die je tegelijkertijd beschermt tegen meer pijnlijke ervaringen. Je ontwikkelt gedrag waarmee je erkenning, waardering en liefde van anderen hoopt te krijgen. Je trekt de conclusie dat je alleen goed genoeg bent onder bepaalde voorwaarden. Dus je past je aan.
Aanpassingsstrategie: een rol
Je meet jezelf een persoonlijkheid aan waarvan je denkt dat die het meest acceptabel is voor de mensen om je heen. In plaats van te zijn wie je in essentie echt bent of te laten weten wat je echt voelt. Ieder ontwikkelt zo zijn eigen strategieën die hem beschermen en behoeden voor de ik-ben-niet-oké-status. Je leert de wereld om je heen tegemoet te treden met gedragsstrategieën die er voor zorgen dat je krijgt wat je denkt nodig te hebben.
Interne belemmerende overtuigingen
In bovenstaand schema zie je hoe deze aanpassingsstrategieën er bijvoorbeeld uit kunnen zien binnen je werk. Aan de linkerkant zie je de interne voorwaardelijke overtuigingen. Een interne voorwaardelijke overtuiging is de gedachte over jezelf (die je vaak onbewust ontwikkelt) dat je alleen onder bepaalde voorwaarden oké bent. Iemand zegt dan bijvoorbeeld tegen zichzelf: zolang ik goed presteer, ben ik oké. Of: zolang ik de dingen perfect doe, ben ik oké. Aan de rechterkant zie je hoe deze interne boodschappen zich door vertalen naar concreet gedrag op de werkvloer: keihard werken, weinig rust nemen, jezelf aanpassen, geen grenzen stellen, veel verantwoordelijkheid nemen en alles tot in de puntjes voorbereiden.
De illusie van geluk
Deze aanpassingsstrategieën noem ik geluksverslavende strategieën. Om alsnog oké gevonden te worden, ga je namelijk in de buitenwereld op zoek naar waardering en erkenning. Deze waardering en erkenning zie je graag terug in de vorm van een compliment, een goede beoordeling, een promotie of een financiële beloning.
Deze aanpassingsstrategieën leveren uiteindelijk nooit het duurzame geluk waar je bewust of onbewust zo op hoopt. Je creëert doelen waarvan je verwacht dat ze je succes en geluk brengen. Maar zodra je deze doelen hebt gerealiseerd, voel je snel weer leegte en onrust. In plaats van in te zien dat deze strategieën je geen echt geluk opleveren, ga je nog meer compenseren en aanpassen tot je niet meer kan. Het gevolg is vermoeidheid, stress, burn-out en zingevingsvraagstukken. Deze vicieuze cirkel heet ‘de illusie van geluk’. Geluksverslavende strategieën zorgen nooit voor echt geluk, omdat ze gebaseerd zijn op de niet-oké-status.
Op weg naar echt geluk
De zoektocht buiten jezelf naar echt geluk is niet de juiste weg. Zeker niet als deze zoektocht is gebaseerd op de voorwaardelijke overtuigingen die je over jezelf hebt gevormd. In de volgende blog laat ik je zien hoe je kunt leren om deze beperkende verwachtingen los te laten. Om zo de eerste stap naar echt geluk te zetten.
