Generatie Z, er wordt wel over gesproken alsof het paardenbloempjes zijn die uit elkaar vallen zodra er een windje tegenaan blaast. Zijn deze jongeren uit ander hout gesneden of is er iets anders aan de hand? Waarom vindt Gen Z het zo moeilijk om met tegenslag om te gaan?
Generatie Z: opgevoed door curlingouders
Verschillen tussen generaties ontstaan grotendeels door hoe ze opgevoed zijn. Om te verklaren waarom ‘Z’ers’ het zo moeilijk vinden om met tegenslag om te gaan, kijken we daarom naar hun opvoeding.
De ouders van deze generatie hebben er alles aan gedaan om hun kinderen zoveel mogelijk te beschermen tegen tegenslagen. De term curlingouder, geïntroduceerd door Bent Hougaard en bekend geworden in Nederland door de televisieserie Luizenmoeder, laat zien hoe ouders de afgelopen decennia hun uiterste best hebben gedaan om hun kinderen optimaal gelukkig te maken.
Nederlandse kinderen behoren volgens Unicef dan ook al jaren tot de gelukkigste ter wereld. Maar juist dat maakt de overgang naar de realiteit van de werkvloer lastig. Want daar zijn teleurstellingen wél onderdeel van het dagelijks leven.
De les die jongeren vaak gemist hebben is dat je daar niet aan onderdoor gaat, maar er juist sterker van wordt. Ontneem ze niet de kans om zelf te leren, teleurstelling aan te gaan en deze te voelen wanneer alles even niet loopt zoals ze zouden willen.
Opruimdiploma, ponydiploma, bioscoopdiploma
En het blijft niet bij de opvoeding; ook later worden hobbels zoveel mogelijk weggewerkt. Het onderwijs speelt hierin een rol. Pedagoog Marcel van Herpen en opvoedkundige & psycholoog, Tischa Neve, spreken van diplomatisering in het onderwijs: voor elk wissewasje wordt er een diploma of certificaat uitgereikt.
Kan jij je veters strikken? Dan krijg je een veterstrikdiploma. Weet jij veilig je fiets te besturen? Dan ontvang je een fietsdiploma. Heb jij het Sinterklaasspel goed gedaan? Dan word je beloond met een zogenaamd pietendiploma.
Doordat elk klein succes wordt gevierd met een diploma, wordt het zelfvertrouwen gestimuleerd.
Er is niet altijd gejuich en applaus
Het vieren van prestaties met een diploma of hoog cijfer is goed bedoeld, maar pakt lang niet altijd positief uit. Door kinderen en jongeren voortdurend te belonen, leren ze vooral om te presteren voor het applaus – niet voor zichzelf. Het maakt hen minder veerkrachtig.
Veel millennials en ‘Z’ers’ hebben daardoor minder goed geleerd om zelf koers te bepalen en verantwoordelijkheid te nemen voor hun eigen ontwikkeling.
Als het behalen van een diploma vooral een middel wordt om gewenst gedrag af te dwingen, raken jongeren het contact kwijt met wat hen van binnenuit drijft. Waarom zou je nog iets leren puur omdat het je boeit?
Die constante focus op externe prikkels – cijfers, complimenten, beloningen – overschaduwt waar het in de kern om draait: leren omdat je ergens nieuwsgierig naar bent. Omdat het voldoening geeft. Omdat het jou verder brengt. Maar als die intrinsieke motivatie jarenlang overstemd is, blijft op een gegeven moment de vraag hangen: Wat wil ik eigenlijk écht?
De ontwikkeling van prestatiedruk onder jongeren
Onderzoeken van het Trimbos instituut en de Erasmus Universiteit tonen aan dat de prestatiedruk onder jongeren is toegenomen. Uit een case study uitgevoerd door de Erasmus Universiteit blijkt dat de druk die jongeren ervaren om aan de verwachtingen van hun ouders te voldoen, net zo groot is als de druk om aan de verwachting van hun docenten te voldoen.
Jongeren ervaren daarnaast veel druk vanuit de maatschappij: ze hebben het gevoel universitair geschoold te moeten zijn, een succesvol leven te moeten hebben met vrienden, een fantastische relatie, promotie op werk en tussendoor ook nog veel sporten.
Daar komen nog meer onzekerheden in hun leven bovenop – denk aan verschillende crises in de wereld; maar ook de continue stroom van prikkels en de toegenomen werklast in het onderwijs.
Jongeren moeten altijd aan staan en hebben nauwelijks tijd om op adem te komen. En dat terwijl er juist tijd en ruimte nodig is om fouten te mogen en durven maken en hiervan te kunnen leren.
Hoe kan je als leidinggevende een bijdrage leveren?
Jongeren hebben, ondanks alle goede bedoelingen, simpelweg te weinig kans gehad om te oefenen met het omgaan met tegenslag. In ons artikel over curling-managers beschrijven we hoe ook leidinggevenden, met de beste bedoelingen, obstakels uit de weg ruimen en zo onbedoeld de ontwikkeling van jongeren belemmeren.
Het belangrijkste wat we nu kunnen doen? Ruimte geven om te groeien. Om te proberen, te vallen en weer op te staan – omdat falen nu eenmaal bij ontwikkelen hoort. Leiderschap betekent niet dat je alles gladstrijkt, maar dat je er bent tijdens de reis.
Met vertrouwen en echte ondersteuning kunnen jongeren op die manier zelf op zoek naar de antwoorden op de vragen: Wie ben ik? Wat wil ik? Wat kan ik?
