Crisistijd brengt het beste bij je naar boven, of het slechtste. Je wordt stilgezet, en je moet leiderschap nemen over je leven. Daarbij heb je twee keuzes: doen wat nodig is in de nieuwe situatie, of verkrampt vasthouden aan de oude situatie.
Helpend leiderschap vs. hinderend leiderschap
Beide reacties zijn menselijk en begrijpelijk, toch is de ene manier helpend leiderschap en de andere manier hinderend leiderschap. In de coronacrisis zie je dit verschil terug in de vorm van anderen helpen versus hamsteren. Jouw leiderschap is zichtbaar in je privéleven, op de werkvloer en in de directiekamer. Help jij de wereld verder met jouw manier van leidinggeven?
1. Ontwikkel een sterke én wendbare ruggengraat
Helpend leiderschap is als een sterke én wendbare ruggengraat. Je hebt het meeste aan je ruggengraat als die lekker stevig is, goed gesteund door sterke rugspieren. Hoe sterker je spieren, hoe wendbaarder je ruggengraat. Dat geeft je optimale bewegingsvrijheid zonder dat het je in je rug schiet. Dat betekent dat je niet hoeft te kiezen tussen een rechte rug of een flexibele houding, maar dat je beide begrijpt, waardeert en doet. Door stevigheid en wendbaarheid met elkaar te combineren, ontwikkel je krachtig, inspirerend en helpend leiderschap. Zo wordt jouw leiderschap makkelijker en aantrekkelijker voor de mensen om je heen.
2. Het begint en eindigt bij jouw visie
Zonder visie ben je stuurloos en als je niet aan het stuur staat, kun je niet leiden. Een goede visie draagt bij aan het grotere doel. Vanwege de verschillende belangen en consequenties is het ontwikkelen van een heldere visie een complex vraagstuk. En complexe vraagstukken vragen om denken met pen en papier. Deze old-school methode voorkomt dat je in je hoofd steeds in dezelfde denkcirkels verzandt. Met pen en papier lukt het om je eigen denkcirkels open te gooien en alle mogelijke ideeën, kennis en inspiratie boven tafel te krijgen. Met pen en papier kun je dit op een gecontroleerde manier doen. Bijvoorbeeld door van jezelf te verlangen minstens twintig ideeën op te schrijven om tot een visie te komen. Daarmee dwing je jezelf tot goed en diep denken.
3. Omgaan met tegengeluid
Als je jouw visie uitdraagt, kun je tegengas verwachten. Omdat dit zeker zal gebeuren, kun jij je er maar beter op voorbereiden. Een groot deel van die voorbereiding heb je al gedaan toen je die twintig ideeën opschreef bij stap twee. Uiteindelijk maakte jij uit al die ideeën een keuze. Iedere keuze heeft zijn eigen consequenties, en iedere consequentie heeft zijn eigen voor- en nadelen. Het maakt je keuze en jouw positie sterk als je in kaart brengt wat jouw keuze met zich meebrengt aan consequenties en voor- en nadelen. Het is handig om zowel een casus te maken vóór als tégen jouw keuze. Zo raak je vertrouwd met alle mogelijke tegenargumenten.
Daardoor kun je helder en soepel op alle mogelijke bezwaren reageren. Niet als trucje om je zin te krijgen door de ander de wind uit de zeilen te nemen. Maar door je in de ander te verplaatsen, de ander te betrekken, de ander te laten weten dat je hem gehoord hebt, dat je zijn bezorgdheid begrijpt, zijn tegengeluid beschouwt als meedenken en dat waardeert. Vervolgens kun je vanuit jouw visie respectvol en helder de bezorgdheid en de bezwaren wegnemen en vertrouwen brengen. Dat maakt de weg vrij om steady op jouw visie te koersen, waardoor je gezamenlijk verder komt.
4. Toets je integriteit
Bij belangrijke keuzes staan er verschillende belangen op het spel. Ook het jouwe! Maar jouw persoonlijke belang is op je werk ondergeschikt aan het grotere belang. Omdat je ook maar een mens bent, bestaat de valkuil dat je jouw eigenbelang toch nét ietsje zwaarder mee laat wegen. Het is moedig om dan te leiden vanuit het grotere belang, het bedrijfsbelang. Maar het is ook interessant om jouw eigen weerstand voor een bepaalde keuze onder de loep te nemen. Wat vertelt jouw weerstand je? Ben je bang persoonlijk iets te verliezen? Of is je weerstand een signaal omdat je voelt dat de keuze niet de juiste is: voor jou niet én voor het bedrijf niet?
5. Durf leerling te zijn
Als je claimt alles al te weten en te snappen, ontneem jij jezelf de kans om te blijven groeien. Het blokkeert de weg om te kunnen leren en het draagt niet bij aan helpend leiderschap. Typisch aan leiders die denken alles al te weten, is dat ze vinden dat ze altijd gelijk hebben. Gezichtsverlies ligt dan voortdurend op de loer. Omdat te kunnen dragen worden deze leiders vaak cynisch en hebben ze een (ver)oordelende houding. Dit is hinderend leiderschap want mensen in hun omgeving gaan het liefst in een grote boog om hen heen of praten hen naar de mond. Deze leiders worden niet serieus genomen, hooguit gevreesd.
Helpend leiderschap betekent leerling durven zijn. De houding aannemen dat er veel is dat je nog niet weet of begrijpt én dat je wilt leren. Je toont daarmee kwetsbaarheid, die krachtig is. Dat maakt jou tot veilig gezelschap voor de ander: die hoeft niet op zijn hoede te zijn dat hij er verbaal-emotioneel van langs krijgt. Zo creëer je de mogelijkheid voor open communicatie, met alle oogst die daar weer uit voort kan komen.
