Generatie Z is niet hetzelfde als de millennials, generatie Y. Het zijn totaal verschillende generaties die het resultaat zijn van verschillende sociale, economische en technologische omstandigheden. Het is overigens een fout die vaak wordt gemaakt, die doorvertaling van Y naar Z. En het is ook wel enigszins te verklaren. Beide generaties zijn sterk gedigitaliseerd. Beide generaties zijn geïndividualiseerd. Beide generaties zijn gedwongen levens op te bouwen in een onzekere en chaotische wereld. Maar ze zijn niet hetzelfde. Wat het verschil is tussen de twee?
Vernieuwingsimpuls
Volgens Aart Bontekoning, een van de invloedrijkste Nederlandse denkers op het gebied van generaties, kan je iedere nieuwe generatie zien als een vernieuwingsimpuls. Iedere nieuwe generatie duwt de maatschappij een stukje de andere kant op, meestal een stukje de toekomst in. Iedere nieuwe generatie verandert daarmee de maatschappij waarin we met zijn allen leven.
Formatieve jaren
Door te kijken naar het geboortejaar weet je van welke generatie je bent. Je weet dan ook wanneer je formatieve jaren waren. De formatieve jaren zijn de jaren waarin je vaak als adolescent en jongvolwassene de wereld begint te begrijpen en te interpreteren. Het zijn de jaren waarin je maatschappelijk besef ontwikkelt. Die eerste indrukken blijven de rest van je leven als een fundament voor je onder alles wat volgt. Natuurlijk ontwikkel je jezelf voortdurend, maar de formatieve jaren blijken vaak een referentiepunt. Ze bepalen je grondhouding ten opzichte van het leven.
Sociale factoren
Verschillende generaties zijn ruwweg om en om met elkaar verbonden. De leden van de stille generatie zijn vaak de ouders van generatie X die op hun beurt weer vaak de ouders van generatie Z zijn. De babyboomers zijn de ouders van generatie Y en de grootouders van generatie Alpha, de opvolgers van Z. Generatie Z is opgevoed door generatie X die op zijn beurt is opgevoed door de stille generatie. De grootouders en de ouders van deze generatie zijn volwassen geworden in moeilijke tijden. De grootouders tijdens de oorlog of tijdens de zware jaren vlak daarna. De ouders namen hun eerste volwassen stappen tijdens de crisis van de jaren 70 en 80.
Hoe kijkt een generatie naar de wereld
De sociale, technologische en economische omstandigheden tijdens die formatieve jaren bepalen in sterke mate welke vernieuwingsimpuls er bij een bepaalde generatie horen. Het jaar waarin iemand wordt geboren, vertelt je dus onder welke omgevingsfactoren iemand zijn of haar formatieve jaren is binnengestapt en welke effecten die waarschijnlijk hebben op hoe je naar de wereld kijkt. Welke verwachtingen je hebt en hoe je jezelf zal gaan gedragen. Kort gezegd hoe jij je verhoudt tot de maatschappij.
En toen kwamen de millennials: de formatieve jaren van Generatie Y
Na generatie X volgde niet geheel onverwachts generatie Y. Dit is een beetje een gemakzuchtige naam, maar dat was dan ook precies wat er volgens de babyboomers (Lees: hun ouders) mis was met deze nieuwe generatie: weinig verbeeldingskracht en verwend door materiële overvloed. Generatie Y, geboren tussen 1980 en 1995, kreeg een serie van alternatieve namen die geen van allen zijn blijven hangen: Generatie next, next generation, echo boomers en Peter Pan generatie. In de Verenigde Staten staan ze vaak bekend onder de naam millennials en zijn ze uit de treure onderzocht en besproken. De formatieve jaren van generatie Y, de millennials, verliepen eigenlijk precies tegengesteld aan die van de X-ers. Generatie Y maakte de eerste stappen naar volwassenheid juist tijdens de periode van grote economische vooruitgang. De digitalisering van de economie kreeg een vaart en dat leidde tot nieuwe economische impulsen. De vastgoedprijzen liepen op en er was zelfs sprake van een nieuwe economie. De economie begon echter al snel na het begin van de nieuwe eeuw vast te lopen. De zogenaamde internetbubbel werd doorgeprikt. Vastgoedprijzen begonnen te dalen en de werkloosheid liep snel op. Toen ook nog de financiële bankencrisis uitbrak, zagen veel Y-ers hun kansen in de toekomst als hun fata morgana verdwijnen.
Alles kan, alles mag en alles moet
Ook interessant is dat deze generatie volwassen wordt of is geworden na 11 september 2001. In de wereld waarin de dreiging van grootschalig geweld is toegenomen terwijl die de decennia ervoor juist leek te zijn afgenomen. Generatie Y is opgegroeid met internet, mobiele telefoon en e-mail, maar kan zich nog wel een wereld zonder dat alles herinneren. Dat maakt ze weliswaar technologisch vooruitstrevend, maar ze denken en handelen nog steeds vanuit een offline perspectief. Langdurige economische tegenslagen hebben ze pas gekend tijdens de jongvolwassenheid en ondanks de verhoogde dreiging van terroristische aanslagen heeft dit geleid tot een generatie die vooral lijkt te geloven in “Alles kan”, “Alles mag” en “Alles moet”.
Hipsters, nostalgie is aantrekkelijk
Dit is ook de generatie die de ‘Hipsters’ heeft voortgebracht, een subcultuur die mogelijk voortkomt uit de teleurstelling, mainstream cultuur en politiek die niet leiden tot een betere wereld, maar tot economische neergang en geopolitieke dreiging. En dus keert deze generatie terug naar vintage racefietsen, zelf eten verbouwen, folkmuziek en kledingstijlen die voortkomen uit de arbeidersklasse uit de jaren 50 en 60 van de vorige eeuw. Als de toekomst angstaanjagend of teleurstellend is, is terugkijken een alternatief. Dan wordt nostalgie aantrekkelijk.
Het tij keert: formatieve jaren van Generatie Z
Wanneer we inzoomen op de formatieve jaren van Generatie Z is er in eerste instantie gelijkenis met generatie X van diepe economische crisis naar steeds betere tijden. Toen de Generatie Z-ers zich serieus begonnen te oriënteren op de maatschappij, zaten we nog in een diepe crisis. Maar naarmate we verder in het tweede decennium van de 21e eeuw kwamen, begonnen de kansen weer te keren. Met name digitale start-ups zorgen voor frisse impulsen, terwijl de economische dinosaurussen van de 20e eeuw steeds minder relevant werden en vaak zelfs helemaal verdwenen. Vanaf 2020 heeft de coronapandemie grote invloed gehad op Z-ers. Schoolsluitingen, beperkingen in openbare ruimtes en digitale schermen werden snel het nieuwe normaal. Welke invloed de crisis op lange termijn heeft, is nog niet duidelijk. Maar dat het effect heeft gehad, is zeker.
Doe lekker je ding: sociale factoren generatie Y
De ideeën van babyboomers zien we vaak terug bij de millennials. Het individualisme en de overtuiging dat ieder zijn eigen pad moet kiezen, lijkt iets te zijn dat is doorgegeven door de babyboomers. Doe vooral de dingen die je leuk of belangrijk vindt en maak je niet druk over de economische consequenties. Laat je ook niet te veel afremmen door de regels of gezag, doe je eigen ding en maak je eigen keuzes. Verder zien we het consumentisme en hedonisme van de babyboomers, die immers volwassen zijn geworden in een ongekende economische boom, waarin ineens allerlei materiële luxe beschikbaar kwam, vaak terug bij Y-ers.
Denk goed na: sociale factoren generatie Z
De ouders van de Z-ers hebben de economische klappen van deze eeuw nog meegemaakt. Dat doet iets met ze. In vergelijking met millennials zien we bijvoorbeeld dat Z-ers verstandiger lijken om te gaan met geld. Ze lijken sowieso pragmatischer en er meer van overtuigd dat ze het vooral zelf moeten gaan doen. Die waarde lijken zij vanuit huis mee te krijgen en ook de coronapandemie heeft daaraan bijgedragen.
Met één been in het vorige tijdperk: technologische factoren Generatie Y
Naast economische en sociale factoren is de stand van de technologie ook een belangrijke invloed op generaties. Tijdens de formatieve jaren van generatie Y heeft de digitale revolutie pas echt snelheid gekend. Deze generatie heeft die ontwikkeling dan ook bewust meegemaakt. Ze hebben nog een gevoel voor de volgtijdelijkheid van alle ontwikkelingen. Je zou kunnen zeggen dat zij nog een duidelijk besef hebben van de vooruitgang.
Nieuwe werkelijkheid: technologische factoren Generatie Z
Generatie Z is de eerste generatie voor wie alle digitale technologie er altijd al is geweest, ze zijn zich veel minder bewust van de vooruitgang. Het is gewoon zoals het is, al dan niet versneld door de coronapandemie. . Natuurlijk komen er steeds weer nieuwe ontwikkelingen bij en zijn ze het eureka moment of de wow voorbij. Dat alles in de wereld is gedigitaliseerd, is niet meer bijzonder. Dat is gewoonweg de wereld waarin ze zijn opgegroeid. Het is de nieuwe werkelijkheid.
