Hoe ga jij om met lastige situaties? Wat doe jij als er onenigheid is op de werkvloer of je tegen onduidelijkheden aanloopt binnen je functie? Als je ergens moeite mee hebt, kies je er dan voor om de situatie te accepteren, aan te pakken of het te laten voor wat het is? Of ben je misschien eerder geneigd om te klagen? De keuzerotonde kan je helpen om in dit soort lastige situaties te bepalen hoe jij hiermee om wilt gaan. Misschien ken je dit model als het keuzekruispunt, maar op een rotonde kan je eindeloos rondjes blijven rijden. Bij het maken van keuzes is dit ook vaak het geval: je blijft ronddolen en tobben zonder te kiezen. In dit artikel leggen wij je uit wat de keuzerotonde is en hoe dit model je kan helpen pro-actiever te worden door bewuster om te gaan met (lastige) situaties.
Afslag 1: Klagen
Klagen is een hele relevante afslag op de keuzerotonde omdat het een positief tintje heeft; klagen kan ervoor zorgen dat je ontlaadt. En als je klaagt met anderen kan het heel erg verbinden. Tegelijkertijd lost klagen problemen lang niet altijd op. Het kan de lading ergens vanaf halen en soms is dat genoeg. Als je de beeldspraak van de rotonde doortrekt, is klagen eigenlijk een afslag waarbij je altijd op een parkeerplaats terechtkomt. Je kan dus best even je auto parkeren en klagen, maar je zult er wel altijd weer vanaf moeten rijden om weer ergens anders naartoe te gaan. Wat je uiteindelijk niet wilt, is dat je met een campertje op de parkeerplaats gaat kamperen.
Als we deze vergelijking doortrekken naar je werkplek, dan ken je vast wel die collega die veel klaagt. Luisteren naar constant geklaag kan best vermoeiend zijn en je veel energie kosten. Het helpt dan ook om heel duidelijk aan te geven als je even een klaagmomentje nodig hebt. Zo adviseren we bedrijven weleens om letterlijk een klaagmuur te maken, zodat wanneer collega’s willen klagen ze daar naartoe kunnen lopen en het voor iedereen duidelijk is dat er even geklaagd gaat worden. Er kan een taboe op klagen zitten, terwijl klagen een functie heeft. Klagen is legitiem zolang je er maar niet te lang in blijft hangen.
Tip! Lees ook dit omdenkverhaal over het succes van een klaagkwartier.
Afslag 2: Vertrekken of weggaan
Je kan op allerlei manieren weggaan: fysiek weggaan door ervoor te kiezen ergens niet meer bij te zijn, maar je kan ook mentaal vertrekken door bijvoorbeeld in een meeting te zitten maar totaal niet je aandacht erbij te houden en andere dingen tussendoor te doen. Vertrekken of weggaan is een afslag waar je soms moeite mee kan hebben, omdat het wordt gezien als opgeven. Zo komt het vaak voor dat je in een relatie blijft zitten waar je niet gelukkig meer van wordt. Ook kan weggaan veel impulsiever gebeuren, terwijl er vaak serieuze consequenties zitten aan vertrekken.
Hoe weet je dan of je de juiste keuze maakt om te vertrekken? Dat weet je niet altijd zeker, maar daar kom je pas achter door het te doen. Weggaan begint in ieder geval met jezelf de toestemming te geven om te mogen vertrekken. Merk je bijvoorbeeld dat je in dezelfde meeting heel vaak aan het uitchecken bent en je mail zit te beantwoorden? Tja, is het dan niet beter om of te zorgen dat die meeting interessanter voor je wordt of dat je ervoor zorgt dat je niet meer naar die meeting hoeft te gaan?
Afslag 3: Aanpassen of meebewegen
Het kenmerk van de derde afslag op de keuzerotonde is dat je ervoor kiest om een situatie te accepteren zoals deze is en je daar zelfs eventueel voor aan te passen. Ook al is het nu misschien even niet hoe je het zou willen, maak er bij het nemen van deze afslag in ieder geval het beste van. Soms is het goed om ervoor te kiezen om je over een situatie niet druk te maken omdat dit je zo minder energie kost. Toch moet je ook zorgen dat je niet te veel of te vaak meebeweegt, omdat je de kans hebt daardoor zelf in te leveren.
Afslag 4: Aanpakken of oplossen
De vierde afslag op de keuzerotonde betekent dat je actief je best gaat doen om een situatie aan te pakken of op te lossen. Je kan het gevoel hebben dat je alles moet oplossen en aanpakken, maar sommige dingen kan je nu eenmaal niet oplossen. Het is vaak een misvatting dat je pas je verantwoordelijkheid neemt als je dingen gaat oplossen en gaat aanpakken.
Pro-activiteit en verantwoordelijkheid nemen worden vaak gekoppeld aan actie ondernemen, terwijl dit model mooi laat zien dat er meer opties zijn. Verantwoordelijkheid nemen is niets anders dan de juiste keuze maken op basis van wat de situatie van je vraagt. Soms is je verantwoordelijkheid weggaan, soms is je verantwoordelijkheid nemen jezelf aanpassen en soms is je verantwoordelijkheid nemen een situatie aanpakken en oplossen. Je moet dan ook kijken welk gedrag de situatie het beste dient.
Afslag 5: Besluiteloosheid
Er is nog een vijfde optie: rondjes over de (keuze)rotonde blijven rijden. Je maakt dan niet écht een keuze en je doet van alles een beetje: een beetje klagen, beetje weggaan, beetje iets proberen op te lossen en jezelf een beetje aanpassen. Toch maak je niet écht een keuze en dat leidt tot besluiteloosheid. Je doet van alles een beetje en daarmee doe je uiteindelijk niks.
Bewuster kiezen door de keuzerotonde
De keuzerotonde laat je zien waar je vastloopt in je gedrag en welke afslag je normaal gesproken neemt. Soms reageren we namelijk automatisch omdat we gewend zijn het op die manier te doen. Maar die gebruikelijke keuze of “voorkeursafslag” is niet altijd de beste keuze in elke situatie. De keuzerotonde maakt ons bewust van de verschillende opties die we hebben en geeft ons de kans om bewuster te kiezen hoe we met bepaalde situaties omgaan.
De afslagen met elk hun eigen functie
De keuzerotonde heeft vier afslagen met ieder zo zijn eigen functie. Elke afslag heeft namelijk voor- en nadelen en elk kan op zijn eigen manier iets opleveren. Alle vier de afslagen zijn relevant en gelegitimeerd. Soms houden we onszelf voor dat een bepaalde afslag niet oké zou zijn. In dat geval belemmeren we onszelf. Ook kan het op de keuzerotonde zo zijn dat je soms een afslag voorbij rijdt omdat er een slagboom voor staat. Dit betekent dat je bijvoorbeeld gewend bent om een bepaalde afslag niet te nemen. Met de keuzerotonde word jij je bewust van de opties en zorg je ervoor dat je bewuster met (lastige) situaties weet om te gaan.
